Wachten op het Westen
Nausicaa Marbe
Wachten op het Westen – Nausicaa Marbe
Nausicaa Marbe werd in 1963 geboren in Roemenië. Zij groeide op onder de dictatuur van Nicolae Ceausescu die duurde van 1965 tot 1989. De bevolking leefde in die jaren in twee gescheiden werelden: de betrekkelijk veilige wereld binnenshuis (hoewel in je telefoon afluisterapparatuur verstopt kon zijn) en onderdrukking daarbuiten. Marbe verliet haar land begin jaren tachtig, toen ze negentien jaar oud was. Ze beschrijft in dit boek niet alleen haar jeugd, maar ook hoe met de coronapandemie (in Nederland vanaf maart 2020) vrijheid die beknot wordt, angst, gevaar, voedselschaarste en isolement terugkomen in haar leven. De strekking van Marbes boek zal voor velen herkenbaar zijn: jeugdherinneringen die onverwachts naar boven komen, herbelevingen waarbij het voelt alsof je traumatische gebeurtenissen opnieuw meemaakt.
Het boek bestaat uit vervlochten vertellingen: een uitgebreide historische beschrijving van de geschiedenis van Roemenië, waarin het ontwrichte bestaan van haar ouders is verwerkt, de tijd waarin zijzelf opgroeide en haar leven in ‘het Westen’.
Haar grootvader van vaders kant verloor in 1944, na de bestorming van de Russen en het intreden van het communistisch bewind, zijn landerijen en een goedlopend landbouwbedrijf. Marbes vader werd van de universiteit verwijderd als kind van ‘foute’ (want kapitaalkrachtige) ouders. Dit bepaalde zijn verdere levensloop. Marbes joodse moeder en haar familie werden paria’s toen de oorlog begon. Zij kregen te lijden onder gedwongen verhuizingen, ‘jodenbelasting’ en verplichte materiële giften aan de staat.
Marbe beschrijft zichzelf als een levenslustig, nieuwsgierig en opstandig kind. Ze probeert regelmatig het dagelijks in de lessen op school opgedrongen patriottisme te saboteren. Met vooruitziende blik zorgt haar moeder voor Franse en Duitse nannies. Zij bereidt vastberaden en met hulp van haar vele buitenlandse contacten een ontsnapping naar het Westen voor. Marbe beschrijft hoe haar moeder hen via Hongarije naar het vrije Westen loodst, een gevaarlijke reis, vol risico’s.
In Nederland kan ze zich ontplooien tot een ‘volledig’ mens, met een woning, gezin en bovenal de luxe van vrijheid. Marbe vraagt zich enigszins perplex af hoe ze negentien jaar heeft kunnen leven in een dictatuur, tot het maart 2020 wordt. Wanneer haar negentienjarige dochter ongelovig en gefrustreerd uitroept: ‘Is er geen koffie meer?!’begint alles te kantelen. Vanaf dat moment vergelijkt ze haar jeugd onder Ceausescu met haar leven op dat moment. Dit deel van haar verhaal gaat over hoe ze greep houdt op de situatie door elke angst, elke schok te vergelijken met ‘toen’.
Nausicaa Marbe (1963) is een Nederlandse schrijver, columnist en journalist van Roemeense komaf. Ze is de auteur van onder andere Mândraga, waarvoor ze het Charlotte Köhler Stipendium kreeg, en Smeergeld, dat werd bekroond met de Diamanten Kogel. Ze was zeven jaar columnist voor de Volkskrant en schrijft sinds 2013 een wekelijkse column voor De Telegraaf.
